بسیاری هوگو گروسیوس را پدر حقوق بین الملل خوانده اند. می توان گفت رساله حقوق جنگ و صلح او مبین نظریه عمومی حقوق بین الملل است. در این پژوهش سعی شده است دیدگاه های گروسیوس درباره رابطه حقوق طبیعی و حقوق موضوعه، جنگ و اخلاق، و نیز اراده انسان و عدالت طبیعی نقد شود. گروسیوس در هر دو حوزه «حقوق بر جنگ» و «حقوق در جنگ» آرایی ارائه می کند که شاید در نگاه نخست برای دوران کنونی کاربردی نباشد، لیکن، واقع امر آن است که آرای او در تحول فلسفه حقوق نقش بسزایی داشته است، مضافا اینکه، با توجه روزافزون حقوق بین الملل به حقوق بشر، به ویژه طی نیم قرن گذشته، حقوق طبیعی و اخلاق به تدریج جایگاهی جدید (هر چند نه دقیقا مانند گذشته) در نظام حقوق بین الملل یافته است. اگر آرای گرسیوس را در مجموعه اوضاع و احوال زمان او بررسی کنیم، بسیاری از انتقادات وارد بر آنچه را او با استناد به مفهوم «تجویز» در زمینه حقوق تخاصم مشروع شمرده است رد می کنیم. با چنین رویکردی، حتی می توان نخستین رد پاهای صلاحیت جهانی را هم در آرای او یافت.

می دانیم که محیط بین الملل و علاوه بر آن، نظریه های ناظر به روابط بین الملل نیز جهانی است. بین مکتب واقع گرا و مبادی برآمده از سازه های [سیاسی] قطب های متضادی وجود دارد. نظریه های روابط بین الملل مفاهیم مختلفی را درباره ی احتمال وقوع یک جنگ بزرگ مطرح می کنند. تقابل میان ژئوپلیتیک و رئالیسم از یک سو، نهادهای بین المللی، وابستگی متقابل و به هم پیوستگی از سوی دیگر، منعکس کننده ی فلسفه های توماس هابز و امانوئل کانت است. برمبنای تلقی کارل دویچ، «جوامع امنیتی متکثر» می توانند صلح را از طریق مسئولیت های مشترک، قابلیت محاسبه و ارزش های دولت های مستقل تضمین کنند. به گفته ی هوگو گروتیوس، «جامعه ی بین المللی» می تواند بر مبنایی «کثرت گرا» یا به گفته ی کانت، برپایه ی «همبستگی» طراحی شود. نظریه های «صلح دموکراتیک»، تلقی کانت را درباره ی جمهوری های صلح طلب به عنوان دموکراسی های باثبات مدرن تفسیر می کنند. دولت های کوچک تر می توانند با نشان دادن سودمندی خود به معنای جمهوری های کانتی که با یکدیگر تجارت و مهمان نوازی را تضمین می کنند، از درگیری های قدرت های بزرگ دور بمانند. روابط بین الملل نیز در عصر جهانی شدن در میان پیوندهای برآمده از قرارداد و گسست در نوسان است.

این مقاله شرحی از ‏تحقیقات علمی اوگو دومینیل-کوپَن هنگام دریافت جایزۀ فیلدز در سال ‎2022‎ است. او این جایزه را برای حل مسائل قدیمی نظریۀ احتمالاتی گذار فاز در فیزیک آماری، به ویژه در ابعاد سه و چهار دریافت کرد.

تاسیس حقوق بین الملل به گروسیوس نسبت داده می شود،  که خود بر دو مبنای حقوق طبیعی و معاهده های بین دولتی استوار است. در این نوشتار تلاش می شود تا با مقایسه آرای هابز، کانت و گروسیوس در مورد حقوق طبیعی از یک سو، و حقوق ملل از سوی دیگر، نسبت این دو نوع حقوق در چارچوب فکری هریک از این سه اندیشمند به دقت بررسی شود. در پژوهش حاضر، این فرضیه را در ذهن داریم که همان طورکه وضع طبیعی در یک جامعه (با واحد فرد انسانی) به واسطه ضرورت هایی به «وضع تمدنی» هابزی می انجامد، در محیط بین المللی نیز که در بدو «وضع طبیعی» با الهام از حقوق طبیعی میان کشورها (که واحد این محیط هستند) حاکم است، به واسطه نگرانی های مشابه، «وضعی حقوقی» به وجود می­آید. پرسش اصلی پژوهش این است که تا چه حد حقوق طبیعی بر آنچه نظام حقوقی در محیط بین المللی شناخته می شود، در آرای هابز، کانت و گروسیوس سایه افکنده است. برای یافتن پاسخ های مناسب به این پرسش ، با رویکردی مقایسه ای از تحلیل مفهومی استدلال های ارائه شده این سه متفکر در متون فارسی و انگلیسی استفاده می شود. رابطه بین حقوق طبیعی و حقوق بین الملل از بررسی دیدگاه گروسیوس و استخراج نظری وضع حقوقی در محیط بین المللی از حقوق طبیعی از سوی وی آشکار شد. این نوع پژوهش در نهایت به سود نظریه پردازی در حقوق بین الملل و فلسفه حقوق بین الملل با درکی درست تر از مبناهای فکری مختلف نظریه ها در این حوزه خواهد بود.

ویکتور هوگو سخنرانی های بیشماری در مجالس مختلف قانونگذاری ایراد کرده است. لازم به یادآوری است که بر اثر حوادث این دوره پرتلاطم که انقلاب 1848 از مهمترین وقایع قابل ذکر آن می باشد، تحولات عمیقی در نحوه نگرش سیاسی هوگو روی می دهد. وی که تا چندی قبل از نقطه نظر سیاسی در کنار جناح راست قرار داشته پس از وقایع 1848 به مرور تغییر موضوع داده و به مخالفت با یاران قدیم خود می پردازد. در سال 1875 هوگو تصمیم به جمع آوری سخنرانی های مختلف خود گرفته و آنها را به صورت کتابی تحت عنوان «کردارها و گفتارها» به چاپ می رساند. وی به منظور توجیه سیر تحولات فکری خویش در بعضی موارد مشخص اصلاحاتی در متن سخنرانی ها به نفع خود انجام می دهد.مقاله حاضر به بررسی این اصلاحات و علل آن می پردازد.

مساله تعهد در هنر همزمان با پیدایش مکتب هنر برای هنر در قرن نوزدهم در اروپا توسط عده ای از فلاسفه و ادبا که طرفدار هنر مفید بودند، مطرح شد و ژان پل سارتر، فیلسوف و نویسنده فرانسوی قرن بیستم، ادبیات متعهد را پایه گذاری نمود. اما آیا می توان تعریف واحدی از ادبیات متعهد ارائه نمود و با توجه به خاستگاه غربی تعهد در ادبیات آیا می توان شعر حافظ را در قالب شعر متعهد بررسی نمود؟در این مقاله نگارنده می کوشد ضمن خوانش آرای برخی متفکرین به بررسی وجود تعهد در شعر حافظ و هوگو بپردازد. برای نیل به این هدف، نخست ضمن اشاره به تعریف ادبیات و شعر متعهد و سیر تاریخی آن، دیدگاه های اندیشمندان و منتقدین را نسبت به ادبیات متعهد بررسی می کند و سپس در بخش دوم با مطرح نمودن انواع تعهد در شعر حافظ و هوگو تلاش می کند تا شواهدی از این انواع را در آن ها ارائه کند.

برخلاف جریان غالب درشعر قرن نوزدهم که متاثر از فضای نامطلوب سیاسی- اجتماعی آن روزگار و سرخوردگی پی در پی نویسندگان، شدیدا درونگر و گریزان از واقعیت های عصر خود بود، مجموعه اشعار مکافاتها با تعهدی کم نظیر در متن جامعه وارد شد و کژی های آن را نقادانه به تصویر کشید. ویکتور هوگو در ظاهر پیکان حملات خود را متوجه یک واقعه تلخ تاریخی یعنی کودتای ناپلئون سوم می نماید ولی با تاملی دقیق شعر او به مراتب عمیق تر جلوه میکند. مکافاتها درواقع ترسیم حرکت بشر از بدی به سمت نیکی و رهایی است. هوگو چون فیلسوفان تاریخ، حرکت و پیشروی تاریخ را معنادار و جهتمند معرفی می کند و خود نیز با پیشگویی سقراط امپراطور که سرانجام نیز محقق شد، گواهی روشن و دلیلی بی بدیل بر مدعای خویش می آورد. بنابراین تاکید بر وقایع تاریخی ومخصوصا سرنوشت محتوم ناپلئوم سوم بیشتر بیان مصداق است و اثر یقینا از نمونه ها فراتر می رود . در این میان نقش شاعر رهبری حرکت است اما نه با تیر وجوشن که باتیغ سخن. هوگو خود را مکافاتها به غایت و بی کم و کاست از تمام امکان کلام و اصناف بیان بهره می برد. مقاله حاضر با مطالعه چگونگی ارتباط اثر با واقعیتهای زمانه و نقش زبان و سخن شاعر، به نگرش فرازمانی هوگو می پردازد.

مفهوم تعهد نزد نویسندگان فرانسوی ریشه در تحولات سیاسی و اجتماعی قرن نوزدهم فرانسه دارد. مانند بسیاری از شاعران و نویسندگان نسل رمانتیک، ویکتور هوگو نیز نویسنده ای متعهد بود، اما این تعهد نزد او به شیوه ای خاص در آثارش متبلور می گردید؛ زیرا که هوگو به عنوان یک نویسنده در کنار خلق آثار ادبی، خود شخصا به معنای واقعی درگیر مسائل سیاسی و اجتماعی جامعه خویش بود.هوگو دارای لقبی چون «پر دو فرانس» بوده و علاوه بر آن از سالهای 1845 تا 1885 یعنی تا آخرین روزهای عمر خویش نماینده ای فعال در مجلس ملی و مجلس سنای فرانسه بود. در تریبون همین مجامع مختلف بود که هوگو سخنرانی های سیاسی می کرد و در نقش یک خطیب و سخنرانی پرشور به عنوان متفکری مبارز جلوه می نمود.هدف ما در این مقاله این است که حالت های نمایشی ویکتور هوگو را از ورای سخنرانی های سیاسی اش مورد بررسی قرار دهیم. به عبارت دیگر می خواهیم بدانیم که آیا ارتباط و یا تشابهی میان سخنرانی های سیاسی هوگو با سخنان و کلام قهرمانان داستانی و نمایشی وی وجود دارد؟ در این مقاله سعی می کنیم نشان دهیم که هوگو در بیان و ارائه خطابه های سیاسی خود تا چه حد از قهرمانان داستان ها و نمایش نامه های خویش الهام می گرفته است و اینکه این نحوه از سخنرانی های سیاسی - نمایشی چه تاثیری بر مخاطبانش داشته است.

نظریه حقوق طبیعی، آموزه ای تحول آفرین و انقلابی بود که به تدریج از اواخر دوران میانه و اوایل دوران مدرن مورد توجه قرار گرفت. انگاره اصلی این نظریه، شناسایی و توجیه حقوقی است که انسان به واسطه طبیعت انسانی از آن برخوردار است. این انگاره به دغدغه جدی متفکران عصر روشنگری از جمله هوگو گروسیوس، تامس هابز، جان لاک، امانوئل کانت و تامس پین بدل گردید و به شکل مشهودی در مفاد «اعلامیه استقلال آمریکا» و «اعلامیه حقوق بشر و شهروند فرانسه» ظهور و بروز یافت. در مقاله پیش رو تلاش داریم روند فراز و فرود نظریه حقوق طبیعی در ساحت اندیشه سیاسی متفکران عصر روشنگری را مورد بررسی قرار دهیم. ادعای مقاله این است که نقدهایی چون بی توجهی به سامان و نظم اجتماعی و سنت های مورد احترام جامعه سیاسی، انتزاعی بودن و فردگرایی که به اشکال گوناگون در نظام فکری برخی از متفکران از جمله ادموند برک، جرمی بنتام، فردریش هگل و کارل مارکس مطرح گردید، سبب شد نظریه حقوق طبیعی به تدریج از اوایل قرن نوزدهم میلادی به حاشیه رود. با این حال، این پایان کار نظریه حقوق طبیعی نبود و آموزه های آن با بیان ها، فهم ها و اهداف متفاوت در اندیشه سیاسی و حقوقی معاصر امتداد یافته و توسط تعدادی از اندیشمندان از جمله جان رالز، رابرت نوزیک و جان تاسیولاس پیگیری شده است.

حقوق از دیرباز همواره به عنوان ابزار صلح و انتظام بخش روابط افراد و جوامع بشری مطرح بوده است. قلم فیلسوفان و متفکران مختلفی که به حوزه ی جنگ و صلح پرداخته اند، در نهایت بر واژه ی «صلح» از حرکت باز ایستاده و تلاش نویسندگان برجسته ای چون هوگو گروسیوس نیز در کتاب حقوق جنگ و صلح و کوشش وی برای تبیین دلایل مشروع جنگ، غایتی جز رسیدن به صلح از رهگذر واقعیت جنگ نداشته است. دکترین نوظهوری که روابط بین المللی برخی کشورها را دستخوش تغییرات تازه ای ساخته و در حال سایه افکنی بر غایت مندی حقوق به عنوان ابزار صلح می باشد، عبارت از دکترین جنگ حقوقی یا نظریه ی استفاده از حقوق به مثابه ابزار جنگی است؛ پژوهش حاضر ضمن توصیف و تحلیل این دکترین جدید با بهره گیری از داده های کتابخانه ای، با نقدی فلسفی و نگاهی آینده پژوهانه، در صدد تبیین مسیر احتمالی آینده ی حقوق بین الملل از نگاه دولت ها به آن خواهد بود و در پایان نتیجه می گیرد که به منظور مقابله با هرگونه انحراف و تغییر مسیر تکاملی حیات حقوق بین الملل، ضروری است با تاکید بر وحدت و یکپارچگی حقوق بین-الملل و جلوگیری از تجزیه و چندپارگی آن، مجال توسعه ی دکترین «جنگ حقوقی» را فراهم نکرده، بلکه مفهوم صلح حقوقی را در مقابل آن تقویت کرد.